Bitki Gelişimi ve Metabolizması için mutlak gerekli olan elementlere ‘’bitki besin elementleri’’ denir. Doğada bulunan elementlerden 16 tanesinin günümüzde bütün bitkiler için gerekli besin elementi olduğu, 6 elementin ise sadece bazı bitkiler veya bazı metebolik süreçlerde gerekli olduğu kabul edilmektedir. Mutlak gerekli besin elementlerinden C, H, O organik maddenin yapısında bulunan temel elementledir ve kuru madde esasına göre bitkilerin yaklaşık %96 lık bölümünü oluştururlar. Geriye kalan %4 lük kısmı ise diğer mineral besin elementleri oluşturmaktadır. Mineral bitki besin elementleri de bitkilerde alım ve kullanımına göre ‘makro’ ve ‘mikro’ besin elementleri olmak üzere iki kısıma ayrılabilir. Makro besin elementleri kadar mikro besin elementleri de bitki gelişimi ve metabolizması için önemlidir.
*Bitki Besin elementlerinin genel sınıflandırılması:
Gübrelerle Verilemeyen Organik Maddenin Asıl Elementleri |
Makro Elementler |
Mikro Elementler |
Sadece Bazı Bitkiler İçin Gerekli Elementler |
C (Karbon) | N (Azot) | Fe (Demir) | Al (Aliminyum) |
O (Oksijen) | P (Fosfor) | Zn (Çinko) | Co (Kobalt) |
H (Hidrojen) | K (Potasyum) | Mn (Mangan) | Na (Sodyum) |
| S (Kükürt) | Cu (Bakır) | Si (Silisyum) |
| Ca (Kalsiyum) | B (Bor) | Ni (Nikel |
| Mg (magnezyum) | Cl (Klor) | V( Vanatyum) |
|
| Mo (Molibden) |
|
Bitki besin elementlerinin en büyük temel kaynağı topraktır. Verimsiz en fakir toprakta bile belli miktarda besin maddesi mevcuttur. **Bitki besin Elementlerinin alınış formu, bitkide taşınım durumu ve temel kaynakları:
Element | Bitkilerde alınış formu | Bitkilerdeki Hareketi | Temel kaynağı |
Karbon | CO2 |
| Hava,Toprak |
Hidrojen | H2O |
| Su |
Oksijen | H2O O2 |
| Hava,Su |
Azot | NO3- NH4+ N 2 | Hareketli | Toprak,Hava |
Fosfor | H2PO4- HPO4-2 | Hareketli | Toprak |
Potasyum | K+ | Hareketli | Toprak |
Kalsiyum | Ca+2 | Hareketsiz | Toprak |
Magnezyum | Mg+2 | Hareketli | Toprak |
Kükürt | SO4-2 SO2 | Hareketli* | Toprak,Hava |
Demir | Fe+2,Fe+3 | Sınırlı | Toprak |
Çinko | Zn+2, | Sınırlı | Toprak |
Mangan | Mn+2 | Sınırlı | Toprak |
Bakır | Cu+2 | Sınırlı | Toprak |
Molibden | MoO-2 | Sınırlı | Toprak |
Bor | H3BO3 | Hareketsiz | Toprak |
Klor | Cl- | Hareketli | Toprak |
*Hareketi yavaş.
Bitki kökleri toprakta çok derinlere ulaşma dahi alt toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri üst toprağı, dolayısı ile bitki gelişimini olumlu ya da olumsuz yönde etkiler. Örneğinalt toprak tabakası kireçli ise toprak profili boyunca alkalin karakter etkili olur.Alt toprak karakteri henüz oluşmamış isde ana kayanın doğrudan etkisi hakimdir.